Грасиан - Саруул ухааны мөрдлөг

• Бусдад хэрэгтэй бай:

Чамд талархаж байснаас, чамайг гуйж байсан нь дээр. Хоосон талархлаас ариун найдвар хэзээд үнэтэй. Цангаагаа тайлчихаад хүн булгийг орхин оддог, шүүсийг нь сорсон жүржийг алтан тавагнаас авч хогийн сав руу шиддэг. Хэрэгцээ дуусахад нөхөрлөл дуусдаг, хэрэг байгаа үед л ажил явж байдаг.

• Өөрөөсөө илүү хүнийг ялахаас зайлсхий:
  

Ялна гэдэг бол таагүй сэтгэгдэл үлдээнэ гэсэн үг. Давамгай байх нь хүний нүдийг хорсгодог. Өмч хөрөнгийг эгээ л гоо үзэсгэлэнгээ хайш яйш хувцсаар халхлах мэт нууж болно шүү дээ. Хүчтэй хүмүүс ухаанаас бусад юухан дээр ч бусдад буулт хийхээс татгалздаггүй. Ухаан бүхнийг захирдаг тул эрх мэдэлтэй хүнийг ухаан шаардсан зүйл дээр өчүүхэн төдий мохоох нь ч том доромжлол болно. Өндөрт байгаа хүн хамгийн дээд оргилд л гарахыг хүсдэг.

• Аргаа өөрчил:
  

Дайсагнасан бодлоо орхи. Нэг л янзаар байх юм бол юу сэдсэнийг чинь таамаглаж сэргийлэн, бүр төлөвлөснийг чинь нураачих вий. Шулуухан нисч яваа шувууг буудахад амар, эргэлдэж буйг онох хэцүү байдаг. Гэхдээ сүүлчийн аргаа ч бас ягштал нь баримтлах хэрэггүй. Хоёрхон төрлийн алхмыг тааварлах амархан. Муу үйл хэдийд ч нүүрлэхэд бэлэн байдаг. Түүнийг өнгөрүүлэхийн тулд багагүй сонор сэрэмж шаардана.

• Ямар ч юманд амь тавин найдах хэрэггүй:
  

Хэтэрхий их магтагдсан зүйл найдварыг чинь биелүүлнэ гэж бүү сана. Төсөөллөөс бодит байдал бий болдоггүй. Хүссэн юмаа төсөөлөн бодох амархан ч түүндээ хүрэх хэцүү. Хүсч мөрөөдсөн юм ихэнхдээ амьдралд байж болох хэмжээнээс хэтэрчихдэг.

• Дутагдлаа сайн тал мэт харагдтал нууж сурна гэдэг онцгой үнэт урлаг:

Яг энэ зарчмыг дагаад л Цезарь толгойнхоо халзанг лаврын навчин титмээр халхалж явсан билээ.

• Хүн бүхний чавхдсыг олж хөнд:
  

Хүмүүсийг удирдахын нууц үүнд л байгаа юм. Ингэхийн тулд эр зориг биш эв дүй, хүнд ойртон дөхөх аргаа олдог чадвар хэрэгтэй. Хүн бүхэн сул талтай. Нэг нь хүндэтгэл үзүүлэхэд уярдаг бол нөгөө нь олз ашгийн төлөө юу ч хийхэд бэлэн байдаг. Гурав дахь буюу ихэнх хүн зугаа цэнгэлд оосорлуулдаг. Хэн юунд хөл алддагийг тааж мэдүүтээ түүнд нь таарах түлхүүр аргыг хэрэглэ.
Гол хөдөлгүүрийг хай: Заавал шилдэг сайн гэх албагүй, муухай зүйл ч байж болно. Учир нь ёс журамтай хүмүүсээс өөдгүй муу хэвшилтэй нь олон байдаг юм. Жинхэнэ дүр төрхийг нь илрүүлчихээд эмзэг газрыг нь олж хамгийн аюултай давшилт хий. Биеэ өргөмжилсөн хүнийг ялах боломж хэзээд өргөн байдаг.

• Хойш сууж чаддаг бай:
  

Тааламжгүй ажлууд бий л дээ. Дэмий юм хийх нь юу ч хийхгүй сууснаас долоон дор. Ухаантай хүн хэнийг ч залхаадаггүйгээс гадна бусад хүнээс бас залхахгүй байхыг хичээдэг. Бүх хүнд таашаагддаг хүн өөртөө хэрэг болдоггүй. Тиймээс найз нөхдийн дунд ч биеэ хязгаарлаж бай. Тэднээсээ чамд өгдгөөс нь илүү ихийг бүү шаард. Илүүдэл зүйл ямагт зохисгүй, тэр тусмаа хүмүүстэй харьцахад бүр ч дэмий байдаг.

• Азтай тоглоомоос цагийг нь олж хөндийр:
  

Зөв ухрах чадвар баатарлаг давшилт шиг чухал. Аливаа ажил хангалттай хийгдэж, ихийг олсон бол,-зураас тат. Зогсоо зайгүй хийгдэж буй юм хэзээд сэжигтэй, завсарлагатай хийгдэж буй нь илүү найдвартай байдаг. Үл ялиг исгэлэн чихэрлэг амт нь нялуун чихэрлэгээс дээр. Аз завшаан дээр дээрээсээ овоорно гэдэг бүх юм сүйрч унахын дохио. Аз гэдэг богинохон тусмаа их байдаг. Гэвч азын тэнгэр ямагт нэг л хүнийг ивээхээсээ залхчихдаг юм шүү.

• Цөөнхтэй хамт сэтгэж, олонхитой цуг дуугар:
  

Урсгал сөрж сэлнэ гэдэг эрүүл ухаантайн шинж биш. Тэгээд ч аюултай. Санал нийлэхгүй байх нь хүмүүст доромжлол мэт санагддаг, тэгээд ч бусдыг ятгаж чадахгүйд хүргэнэ. Чиний шүүмжилж байгаа зүйлийг зарим нь магтаж, зарим нь тэдгээр магтагсдын талд зогсох болно. Ингэснээр чамд таагүй хүмүүс улам л олширно. Чин үнэн цөөхөн хүнийг, төөрөгдөл ямагт нийтийг хамардаг.
Талбай дээр хэлж байгаа үгээр нь ухаантай хүнийг таних аргагүй, учир нь тэр өөрийнхөө дуу хоолойгоор биш тэнд цуглагсдын мунхгийн хэмжээгээр ярьж байгаа юм. Дотроо тэдэнтэй санал нийлэхгүй байсан ч тэр. Ухаантай хүнд маргахаасаа дутуугүй маргалдагч байх нь тааламжгүй санагддаг.

• Ухаалаг, зоригтой бай:

Үхсэн буураас амьд ат жийрхдэг. Гавьяа байгуулахдаа хэн ч тоглодоггүй. Нэг удаа ухарсан бол хоёр дахиа ухрах л болно. Энэчлэн хичнээн ч удаа буцаж няцаж магадгүй. Эцсийн эцэст чиний өмнө бүх зүйл тэр чигээрээ анхных шиг төгсгөлгүй урт саад бэрхшээл санагдана. Тэгэхээр шуудхан л нэг мөр шийдчих нь дээргүй юу.

• Хүлээж чаддаг бай:
  

Ухаалгаар эргэцүүлж суухад хожмын аз завшаан чинь өсч далд санаа чинь улам биежнэ. Бурхан өөрөө бороохой мунаар биш уй гунигаар хүнийг шийтгэдэг. "Цаг хугацаа бид хоёр ямар ч дайсныг номхотгоно" гэдэг үнэхээр мэргэн үг шүү.

• Өөрт байгааг гамна:

Байгаагаа бүгдийг дэлгэж бүү үзүүл, маргааш хэнд ч сонирхуулах юм үлдэхгүй. Ахиад шагшигдах ямар нэгэн зүйл заавал нөөцөлж бай. Өдөр бүр шинийг нээдэг хүнээс бусад нь ихийг хүлээдэг, тэр хэмжээгээрээ түүний эрдэнэсийн сангийн ёроолд хэзээ ч хүрдэггүй.

• Шийдэмгий бай:
  

Өөрийнхөө одонд итгэж, үйл хэрэгтээ төгс шийдэмгий хандах учиртай. Урсгал ус биш, харин тогтоол ус л үнэр орж мууддагийг сана.

• Шинэчлэгдсээр бай:
  

Гайхамшиг ч хуучирдаг, түүнтэй хамт алдар нэр элдэг. Дунд зэргийн шинэ зүйл хуучирсан гайхамшгийг бүдгэрүүлдэг. Тиймээс алдар гавьяа, авьяас билэг алив бүхэнд сэргэн мандаж, нар мэт өдөр бүр шинэ сайхныг харуулж бай.
Чамайг эндээс яваасай гэж хүсэцгээж байвал чамайг ирээсэй гэж хүлээх өөр газрыг зорь. Үүний тулд орших газраа байсхийгээд солих нь зүйтэй.

• Ойр орчиндоо тэвчээртэй ханд:
  

Бусдыг захиръя гэвэл юу бодож байгаагаа нууж сур. Гэрийнхэн, найз нөхөд, ялангуяа дайснуудынхаа олон ажлыг хурууныхаа завсраар харж бай. Өө эрж гоочлох нь хэзээд таагүй, элдвийн зан араншин ямагт тэсвэрлэшгүй байдаг. Байнга таагүй зүйлтэй орооцолдоно гэдэг солиорлын хэлбэр мөн. Ер нь хүний аяг авир түүний зүрх сэтгэл хэр уудам бэ гэдгээр л тодорхойлогддог.

• Насны нар шингэхийг бүү хүлээ:
  

Бусдын зүгээс гаргах өөдгүй занд өртөхгүйн тулд урьдаас тааламжгүй явдлыг тойр. Чамаас нүүр буруулж, амьдаар чинь оршуулж орхихыг бүү хүлээ. Чи сайхан хүүхэн юм аа гэж санахад нэгэн цагт гашуун үнэний царайг харуулахаас нь өмнө толио хага чулуудаж орхи.

• Өрсөлдөөнд бүү хутгалд:
  

Сөргөлдөж маргахын халуундаа болоод хүн нэгэнт авсалсан шившгийг онгичиж, үеэ өнгөрөөсөн өмхий самхайг уудлан гаргадаг.

• Өөрийнхөө тухай хэзээ ч бүү ярь:
  

Нэг бол биеэ магтах болно, - энэ нь ихэрхсэн хэрэг. Эсвэл өөрийгөө муулах хэрэг гарна,- энэ бол өчүүхэн дорой явдал. Өөрийнхөө тухай ярина гэдэг нь эрүүл саруул ухааны эсрэг нүгэл үйлдэж, сонсч буй хүмүүсийг залхаахаас илүү үр дүнгүй.

• Цаг үетэйгээ тэрсэлдэлгүй амьдар:
  

Үнэн бат мэдлэг ч гэсэн явцгүй газраа бол эзнээ бүдүүлэг амьтан болгон харагдуулахаас цаашгүй. Цаг үе хувирч төсөөлөл өөрчлөгддөг. Хуучныхаар юуг ч бүү цэгнэ, үзэл таашаалын хувьд аль орчин үеийнхийг нь баримтал. Орчин үеийн үзэл баримтлал юуханд ч дээгүүр үнэлэгдэнэ. Үүнийг нь дага.

• Мунхаг алдаа гаргасан нь биш, мунхаг зүйл хийчихээд нуугаагүй нь л тэнэг:
  

Хүн бүхэн алддаг. Их хүмүүсийн алдаа тэнгэрийн нар хиртэх шиг бүгдэд мэдрэгдэнэ. Өөрийнхөө алдаа эндэгдлийг найз нөхөртөө ч итгэж бүү ярь. Харин ч бүр өөрөө хүртэл түүнийгээ мэдээгүй юм шиг явбал сайн. Гэхдээ аж төрөхүйн бас нэг тохиромжтой дүрэм бий: тэр нь мартах.

• Хөндлөнгөөс харж суухын урлаг:

Аж төрөхүйн уур амьсгал таагүйтсэн үед гараа хумхин сууж шуурга намдахыг хүлээх нь хамгаас зөв. Өнөөдөр цаг алдавч маргааш нөхөж болно. Горхи яльгүй салхинд ч булингартдаг, гэхдээ түүнээс чи холдлоо гээд чиний зүтгэлээр ус нь цэвэршчихгүй. Хувь төөргөөр нь л алив бүхнийг явуулаад харж суух шиг сайн арга үгүй. Бүх юм нэгэн цагт тааламжтай болдог.

Онч үгс

Зорилгоос буцах зам мянга байдаг. Харин түүн рүү хөтлөх зам ганцхан.


Үргэлжлэл бүхэн хөгжил биш.


Залхуу зан, зэв хоёр адилхан: төмөр эдлэл элж эвдрэхээсээ илүү зэвэнд идэгдэн хэрэгцээгүй болдог.


Хялбархан ажлыг хүнд мэт бодож, хүндийг нь хялбар мэт санаж хий. Эхний тохиолдолд итгэл чинь дэмий мохохгүй, удаах тохиолдолд зүрх алдахгүй. Ажлыг гүйцэлдүүлэх хамгийн зөв зам бол урьдаас түүнийг хийгдчихсэнд тооцох явдал юм.


Бидэнд тохиолддог бүх бэрхшээлийг давахад амархан болгохын тулд хүчрэх хэмжээндээ хүртэл олон хэсэгт жижиглэн хуваах хэрэгтэй.


Сайн нумыг татахад хэцүү. Гэхдээ түүнээс тавьсан сум өндөрт нисдэг, гүнд харвадаг.


Амар хялбар юманд найдах аваас гарцаагүй асар олон бэрхшээл учрах болно.


Эрдэм мэдлэггүй хүн үхэр мэт өтөлдөг. Энэ нас ахихын хэрээр бие нь бүдүүрэвч ухаан нь ер нэмэгддэггүй.


Өтөлсөн хойноо суралцахаас ичих хэрэггүй. Хэзээ ч юм сурахгүй байснаас хожуу ч гэсэн юм мэддэг болсон нь дээр.


Дээд хүний авир салхи мэт, дорд хүний авир өвс мэт. Салхи хаанаас байна, өвс тэр зүгт налж тонголзож байдаг.


Өөрийнхөөс илүү бусдын хэрэгт ухаалаг шийд гаргахад хялбар.


Найз нөхдийнхөө маргааныг тасалснаас, дайснуудынхаа хэрүүлийг шүүсэн нь дээр. Учир нь иймэрхүү явдлын дараа найзуудын чинь нэг чиний дайсан болж, дайснуудын чинь нэг чиний нөхөр болно.


Сайн үр дагавар төрүүлдэггүй муу юм гэж үгүй.


Тэргүүн эгнээнд бусдад анзаарагддаггүй хүмүүс хоёрдугаар эгнээнд гялалзах тохиолдол бий.


Маш их хүссэн зүйлдээ хүн амархан итгэдэг.


Тэнэг хүмүүс бодсоноос цөөн байдаг: олон юм шиг санагддаг нь бид бие биеэ ойлгодоггүйнх.


Зарим хүнд дутагдал нь ч зохидог бол заримд нь хамгийн сайн сайхан чанар ч нэг л зохимжгүй санагдаад байдаг.


Хүний төрөлх чанарт ухаанаас илүү тэнэглэл л дөхүү юм. Тиймээс хүмүүсийн тэнэг занд түшиглэсэн алхмууд илүү амжилт олдог.


Ухаан муутай хүмүүсийн өө сэв яг л царай муутай улсынх шиг өтлөх тусам нь улам тодордог.


Хүмүүсийн үйлдэл бол тэдний санааг хамгийн сайн орчуулагч.


Үнэн үг уран гоё байдаггүй.


Өөрийгөө танихаас илүү үр дүнтэй ажил байдаггүй.


Хүмүүс үнэмшиж итгэхгүй байгаа магтаалаа ч дуртайяа сонсдог.


Мөнгө хөрөнгө л байвал бүхнийг худалдан авч болно гэж бодсоноороо хүн юуны өмнө өөрийгөө худалдаж орхидог.


Бидний хэн маань ч гэсэн өөртөө нэгэн том зэмлэлийг байнга хэлж явах ёстой: бид хуншгүй байсан, хуншгүй хэвээрээ л үлдэх болно.


Хайртай хүндээ хаягдсан бол цагийг нь олж анзаараагүй чиний л буруу.